Dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami tak ruchowymi, jak i intelektualnymi szczególne znaczenie ma możliwość uczestniczenia w życiu szkolnym, jak i w zajęciach w specjalistycznych ośrodkach. Częstokroć problemem jest natomiast dla nich samo dotarcie do tych placówek. Z pomocą tak samym dzieciom, jak i ich rodzicom przychodzą przepisy prawne, które nakładają w tym kontekście na gminy obowiązek zapewnienia odpowiedniego transportu.
Transport dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym
Kwestia dowozu niepełnosprawnych dzieci do przedszkoli i innych placówek została uregulowana w ustawie Prawo oświatowe. Przede wszystkim artykuł 32 ust. 6 stanowi, że niepełnosprawnym dzieciom w wieku 5 i 6 lat oraz objętym wychowaniem przedszkolnym, wobec których zastosowano odroczenie obowiązku szkolnego gmina ma obowiązek zapewnić bezpłatny transport do najbliższego przedszkola lub oddziału przedszkolnego, ale także do ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego oraz opiekę w drodze do placówki, jak i w drodze powrotnej.
Analogicznie stosowne przepisy odnoszą się do dzieci w wieku szkolnym. Zostały one zawarte w artykule 39 ust. 4. Bezpłatny transport oraz opieka w drodze do najbliższej szkoły podstawowej musi zostać zapewniony uczniom, których kształcenie ma miejsce w oparciu o artykuł 127 ustawy. W ust. 1 tego artykułu mowa jest o tym, że kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież niepełnosprawne, niedostosowane społecznie i zagrożone niedostosowaniem społecznym, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy.
Transport dla młodzieży, w tym korzystającej z ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych
Na gminie spoczywa taki obowiązek także w odniesieniu do uczniów szkół ponadpodstawowych, jeżeli są osobami z niepełnosprawnością ruchową oraz niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym. Musi im zostać zapewniony transport oraz opieka w drodze do najbliższej tego typu placówki oświatowej. Gmina ma taki obowiązek w odniesieniu do takich uczniów do końca roku szkolnego, w którym dana osoba osiąga wiek 21 lat. Granica wieku jest jeszcze wyższa w przypadku obowiązku zapewnienia transportu osobom korzystającym z pomocy ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego. Zgodnie z artykułem 36 ust. 17 korzystanie z takiego ośrodka w przypadku dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością w stopniu głębokim również uznaje się za spełnienie obowiązku szkolnego.
Takim osobom oraz dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi gmina jest zobowiązana zapewnić transport do wspomnianego ośrodka do 24 lub 25 roku życia. Ta pierwsza granica ma zastosowanie w przypadku osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi, jeżeli wśród nich jest niepełnosprawność intelektualna, natomiast druga w odniesieniu do uczestników zajęć w ośrodku. Warto nadmienić, że gmina może również zapewnić niepełnosprawnym dzieciom i młodzieży transport także w przypadkach, w których ustawa nie nakłada na nią takiego obowiązku. We wszystkich wymienionych przypadkach realizacja obowiązku przez gminę może mieć również miejsce poprzez zwrócenie rodzicom kosztu dowozu dzieci do placówki.
Należy podkreślić, że w przeciwieństwie do przedszkoli, szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych w przypadku ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych w ustawie nie ma wzmianki o tym, że transport musi zostać zapewniony w odniesieniu do najbliższej takiej placówki. Można zatem domniemywać – co znajduje potwierdzenie także w orzeczeniach sądów – że decyzja w kwestii wyboru placówki należy wyłącznie do rodziców. Co istotne, obowiązek gminy rozciąga się w tym kontekście również na zapewnienie bezpłatnego transportu do placówek niepublicznych. Z ustawy w żaden sposób nie wynika bowiem zawężenie w tej kwestii tylko do podmiotów publicznych.
Herbert Gnaś
Fot. Luis Villasmil, unsplash.com