Referendum lokalne jest najlepszą obok wyborów możliwością wywarcia przez mieszkańców wpływu na to, co dzieje się w ich miejscu zamieszkania. Za pośrednictwem referendum lokalnego dysponujemy możliwością odwołania wójta, burmistrza lub prezydenta, jak i rady gminy lub miasta. Możemy wyrazić w nim również swoją opinię w innych sprawach (więcej informacji tutaj). Jednakże aby rezultat referendum był wiążący musi ono zostać uznane za ważne. Zaś aby tak się stało niezbędna jest odpowiednia frekwencja.
Kwestia ważności referendum lokalnego
Kiedy referendum lokalne jest ważne? Zależy to od różnych czynników. Regulują to artykuły 55 i 56 ustawy o referendum lokalnym. Istotny jest przede wszystkim przedmiotu referendum. Generalnie w większości spraw referendum uznaje się za ważne, jeżeli wzięło w nim udział przynajmniej 30% uprawnionych do głosowania w danej jednostce samorządu terytorialnego.
Dotyczy to wszystkich sytuacji za wyjątkiem referendum odwoławczego, co zostało dokładniej wyjaśnione poniżej. Ogólnie w kwestii, która była przedmiotem referendum następuje rozstrzygnięcie, jeżeli jedno na jedno z zaproponowanych rozwiązań oddano więcej, niż 50% ważnych głosów. Istnieje tutaj jeden istotny wyjątek: samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne. Aby podjęta w referendum decyzja w tej sprawie była wiążąca, poprzeć ją musi przynajmniej 2/3 głosujących.
Inaczej niż przy wszystkich innych sprawach wygląda sytuacja w przypadku podjęcia próby odwołania organu jednostki, jeżeli organ ten został wyłoniony w bezpośrednich wyborach. Jest ono ważne wtedy, jeżeli w głosowaniu wzięło udział przynajmniej 3/5 osób, ale w tym przypadku nie chodzi jednak o liczbę osób uprawnionych do wzięcia w nim udziału.
Jak należy rozumieć frekwencję w przypadku referendum odwoławczego?
Referendum lokalne jest najlepszą obok wyborów możliwością wywarcia przez mieszkańców wpływu na to, co dzieje się w ich miejscu zamieszkania. Za pośrednictwem referendum lokalnego dysponujemy możliwością odwołania wójta, burmistrza lub prezydenta, jak i rady gminy lub miasta. Możemy wyrazić w nim również swoją opinię w innych sprawach (więcej informacji tutaj). Jednakże aby rezultat referendum był wiążący musi ono zostać uznane za ważne. Zaś aby tak się stało niezbędna jest odpowiednia frekwencja.
Kwestia ważności referendum lokalnego
Kiedy referendum lokalne jest ważne? Zależy to od różnych czynników. Regulują to artykuły 55 i 56 ustawy o referendum lokalnym. Istotny jest przede wszystkim przedmiotu referendum. Generalnie w większości spraw referendum uznaje się za ważne, jeżeli wzięło w nim udział przynajmniej 30% uprawnionych do głosowania w danej jednostce samorządu terytorialnego.
Dotyczy to wszystkich sytuacji za wyjątkiem referendum odwoławczego, co zostało dokładniej wyjaśnione poniżej. Ogólnie w kwestii, która była przedmiotem referendum następuje rozstrzygnięcie, jeżeli jedno na jedno z zaproponowanych rozwiązań oddano więcej, niż 50% ważnych głosów. Istnieje tutaj jeden istotny wyjątek: samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne. Aby podjęta w referendum decyzja w tej sprawie była wiążąca, poprzeć ją musi przynajmniej 2/3 głosujących.
Inaczej niż przy wszystkich innych sprawach wygląda sytuacja w przypadku podjęcia próby odwołania organu jednostki, jeżeli organ ten został wyłoniony w bezpośrednich wyborach. Jest ono ważne wtedy, jeżeli w głosowaniu wzięło udział przynajmniej 3/5 osób, ale w tym przypadku nie chodzi jednak o liczbę osób uprawnionych do wzięcia w nim udziału.
Jak należy rozumieć frekwencję w przypadku referendum odwoławczego?
W przypadku referendum odwoławczego aby zostało ono uznane za ważne musi wziąć w nim udział 3/5 ogólnej liczby wyborców, którzy oddali ważne głosy w ostatnich wyborach samorządowych, głosując na kandydatów na stanowisko wójta, burmistrza lub prezydenta. Nie ma tutaj znaczenia ile osoba, która zwyciężyła w tych wyborach uzyskała głosów, ponieważ liczy się ogólna liczba ważnych oddanych głosów. Załóżmy, że w ostatnich wyborach na wszystkich kandydatów na stanowisko wójta, burmistrza lub prezydenta oddano 30 000 ważnych głosów. A zatem aby odwołać wybranego w nich wójta gminy albo burmistrza lub prezydenta miasta w referendum musi wziąć 3/5 x 30 000 = 18 000 osób. W tej sytuacji nie ma znaczenia, czy uczestnicy referendum oddadzą głos „za”, czy też zagłosują „przeciw”. Istotne jest, aby wzięli w nim udział.
Wymóg ten najczęściej sprawia, że pomimo często zdecydowanej przewagi osób głosujących za odwołaniem danej osoby referendum ostatecznie okazuje się nieważne, ponieważ frekwencja okazuje się zbyt niska. W takiej sytuacji przeciwnicy odwołania wójta, burmistrza lub prezydenta zazwyczaj decydują się nie brać w nim udziału przewidując, że głosów za odwołaniem zostanie oddanych zbyt mało, aby referendum zostało uznane za ważne. W zdecydowanej większości przypadków takie rozumowanie okazuje się słuszne. Na przestrzeni lat sugerowane były różne sposoby rozwiązania tego problemu poprzez np. likwidację wymogu odnoszącego się do frekwencji jako takiego w ogóle, jednakże jak do tej pory żadne z takich rozwiązań nie zostało przyjęte.
Herbert Gnaś